AgaFinanse.pl

• adminag
• 17 czerwca 2022

Często słyszymy o problemach finansowych. Problemy te mogą odnosić do pojedynczej osoby, lub całego państwa. O trudnościach w zakresie finansów państwowych szczególnie chętnie informują nas media. Nagłaśniają sprawy związane z wieloletnimi kłopotami finansowymi poszczególnych sektorów lub niemożnością prawidłowego dofinansowania tak ważnych obszarów jak służba zdrowia, szkolnictwo, czy policja. W związku z tym możemy się zastanawiać, z czego wynikają te problemy? Aby móc odpowiedzieć na to pytanie, warto poznać podstawowe pojęcia związane z budżetem państwa i zasadami budżetowymi.

Czym jest budżet?

Słowo budżet pochodzi z języka angielskiego (z ang. budget). Oznacza zestawienie planowanych wcześniej wpływów oraz wydatków. Jest to plan finansowy, który obejmuje przychody i rozchody w danym okresie czasu, z reguły jest to rok kalendarzowy. Może dotyczyć osoby prywatnej, firmy, samorządu, a także państwa.

Definicja budżetu państwa. Czym jest polityka budżetowa?

Budżet państwa jest planem finansowym, który zawiera planowane dochody i wydatki państwowe na następny rok budżetowy. Zazwyczaj jest to kolejny rok kalendarzowy. Budżet państwa sporządzany jest w formie projektu przez rząd. Następnie zatwierdzany jest przez parlament, który przed uchwaleniem może wprowadzić poprawki.

Planowanie ustawy budżetowej wymaga wielostronnych działań oraz wielomiesięcznych przygotowań i negocjacji. Dokument ten uznawany jest za jeden z najważniejszych w państwie. W końcu ustala on możliwości finansowe państwa na cały rok, a dochody i wydatki rządowe mogą wynosić setki miliardów złotych. Budżet państwa, który obejmuje dochody i wydatki określone w ustawie budżetowej jest funduszem o charakterze redystrybucyjnym.

Polityka budżetowa – jej funkcje i rodzaje

Polityka fiskalna to rodzaj działalności władz państwowych silnie wypływających na życie każdego obywatela. Polega na zarządzaniu dobrami publicznymi, w taki sposób, aby odpowiedzieć na potrzeby społeczeństwa, a ostatecznie je zaspokoić. Jest to zespół działań wyznaczających przychody oraz wydatki państwa, regulowane przez rząd danego kraju.

Można wyróżnić dwa podstawowe cele polityki budżetowej – fiskalny i niefiskalny. Natomiast podstawową funkcją polityki budżetowej jest zaspokojenie popytu państwa na pieniądz. Dodatkowo może promować wzrostu gospodarczy oraz walkę z bezrobociem. Możemy wyodrębnić rodzaje polityki budżetowej ze względu na aktywność działań, to znaczy aktywną i pasywną oraz ze względu na podaż pieniądza – ekspansywną i restrykcyjną. Realizując politykę fiskalną, opartą na budżecie państwa należy kierować się zasadami budżetowymi państwa.

Zasady budżetowe państwa

Zasady budżetu państwa zostały stworzone w celu optymalizacji procesu planowania, uchwalania oraz wykonywania budżetu państwa. Są to reguły prawidłowego gospodarowania finansami publicznymi. Obowiązują one rząd i parlament danego państwa w momencie jego uchwalania. Dotyczą także adresatów budżetu w chwili jego wykonywania.

Do zasad budżetu państwa zalicza się zasadę:

1. Jedności materialnej – mówiącej o tym, iż nie powinno się korelować poszczególnych dochodów budżetowych z danymi zadaniami finansowanymi z budżetu;
2. Jedności formalnej – zgodnie, z którą należy uwzględnić w jednym akcie prawnym zarówno dochody, jak i wydatki budżetowe;
3. Jawności – według, której społeczeństwo musi być informowane o pracach nad ustawą budżetową, a także przebiegiem wykonywania budżetu,
4. Przejrzystości – podkreśla, iż istnieje potrzeba demonstrowania publicznych środków finansowych w układzie transparentnym, w sposób czytelny. Tak, aby widoczny był ściśle określony podział zadań i kompetencji;
5. Równowagi budżetowej – traktującej o konieczność prawidłowego dobrania dochodów i wydatków, żeby kwota planowanych wydatków nie przewyższała kwoty oczekiwanych dochodów;
6. Powszechności – zwana inaczej zasadą zupełności. Wnioskuje o finansowanie wszystkich jednostek sektora finansów publicznych z wykorzystaniem metody brutto. Gospodarka budżetowa brutto odnosi się do jednostek budżetowych, ich dochody kierowane są bezpośrednio do budżetu, a wydatki zaspokajają z określonych środków;
7. Roczności – budżet powinien być opracowywany, a kolejno uchwalany na okres jednego roku. Przy czym nie musi to być rok kalendarzowy.

Czym jest równowaga budżetowa?

Na szczególną uwagę oraz omówienie zasługuje zasada równowagi budżetowej. Postuluje, aby planowane wydatki państwa nie przekraczały jego dochodów. Jest to szczególnie istotne w kontekście pytań zadawanych na początku tekstu. Przestrzeganie zasady równowagi budżetowej jest bowiem koniecznością, jeśli rząd chce uniknąć problemów finansowych.

Utrzymywanie równowagi budżetowej przez państwo jest jednym z najważniejszych celów polityki finansowej. Gwarantuje bowiem okres stabilnego rozwoju bez znaczących wstrząsów dezorganizujących kraj. Gdy zachowana jest równowaga budżetowa, nie występuje deficyt budżetowy. Oznacza on, iż część wydatków finansowana jest nie dochodami, lecz w inny sposób. Zazwyczaj są to środki pożyczone.